چگونه كار با لينوكس را شروع كنيم؛ راهنماي تازه وارد‌ها
دنياي لينوكس آماده‌ي خوش‌آمد گويي به شما با تعداد بيشماري نرم افزارهاي متن باز است. سيستم‌عاملي كه مي‌توانيد آن را بر روي هر كامپيوتري امتحان كنيد. صدها توزيع فعال لينوكس و ده‌ها محيط ميزكار متفاوت كه شما مي‌توانيد از آن‌ها بهره ببريد. در ادامه با ما همراه باشيد تا با هم در دنياي لينوكس شروع به كار كنيم. شايد بعد از كار با لينوكس شما با دنياي تك سايز و «همين است كه هست» در ويندوز خداحافظي كنيد.
هر چيز از نرم‌افزارها تا راه‌اندازها، به طريق متفاوتي بر روي لينوكس كار مي‌كنند كه همين امر ممكن است در ابتداي راه كمي شما را از كار با اين سيستم‌عامل بترساند. اما جايي براي نگراني و ترس وجود ندارد؛ شما براي شروع حتي نياز به نصب لينوكس بر روي كامپيوتر خود نداريد. در اينجا ما تمام آنچه را بايد بدانيد به شما خواهيم گفت. در گام اول يك توزيع لينوكسي را انتخاب و دانلود كنيد؛ در واقع اولين قدم، دانلود توزيعي از لينوكس است كه مايل به استفاده از آن هستيد.
انتخاب توزيع لينوكس
برخلاف ويندوز، انتخاب‌هاي شما محدود به تنها يك نسخه از لينوكس نيستند. توزيع‌هاي لينوكسي هسته‌ي لينوكس را با نرم‌افزارهاي ديگر مانند ابزار هسته‌ي گنو، سرور گرافيكي اكس. ارگ، يك محيط ميز كار، مرورگر وب و… تركيب مي‌كنند. هر توزيع تركيبي از اين عناصر را در يك مجموعه گرد هم مي‌آورد و به عنوان يك سيستم‌عامل منحصر به فرد عرضه مي‌كند. سيستمي كه شما مي‌توانيد بر روي كامپيوتر خود نصب كنيد.
fedora gnome shell desktop
لينوكس فدروا با ميزكار گنوم شل
وب‌سايت ديسترو واچ مي‌تواند خلاصه‌اي از جزئيات تمامي توزيع‌هاي مطرح لينوكسي كه ممكن است مايل به امتحانشان باشيد را در اختيار شما قرار دهد. اوبونتو نقطه‌ي شروع خوبي براي كاربرانِ سابق و يا كنجكاو ويندوز به حساب مي‌آيد. اوبونتو تلاش مي‌كند تا محيطي ساده براي كاربران مهاجر از ويندوز فراهم كند و بسياري از موارد مورد نياز را از همان ابتدا در اختيار كاربران بگذارد. بسياري از كاربران لينوكس اكنون لينوكسي با طعم نعنا يعني لينوكس مينت را ترجيح مي‌دهند كه با دو محيط دسكتاپ مجزا به نام سينامون و مِيْتْ ارائه مي‌شود. هر دوي اين محيط‌هاي ميز كار، ظاهر نسبتاً سنتي‌تري نسبت به دسكتاپ اصلي اوبونتو يعني يونيتي دارند.
linux mint cinnamon desktop
لينوكس مينت با ميزكار سينامون
linux usb installer on windowsبا اين حال انتخاب بهترين در اين مرحله براي شما ارجحيت ندارد؛ چرا كه بهترين براي هر شخصي مي‌تواند متفاوت جلوه كند. شما بايستي يك توزيع بسيار محبوب مثل لينوكس مينت، اوبونتو، فدورا يا اوپن سوزه را انتخاب كنيد؛ توزيع محبوبي كه مستندات كافي براي شروع به كار را به همراه خود داشته باشد و شما را در مسير مهاجرت يا امتحان اين توزيع تنها نگذارد. وب سايت توزيع مد نظر خود را جستجو و سپس آن را باز كنيد؛ ايميج ايزو كه براي نصب بر روي سيستم نياز داريد را دانلود كنيد. اين سيستم عامل‌ها به صورت آزاد در اختيار شما قرار مي‌گيرند. شما مي‌توانيد ايميج ايزو را بر روي يك CD يا DVD (بسته به اندازه‌ي آن) رايت كنيد يا از نرم‌افزاري مانند Universal USB Installer براي كپي كردن ايميج بر روي يك حافظه‌ي قابل اتصال به درگاه USB استفاده كنيد.
استفاده از حافظه‌ي قابل اتصال به پورت USB گزينه‌ي بهتري است؛ چرا كه سيستم با سرعت بيشتري راه اندازي و اجرا خواهد شد. ولي اگر مي‌خواهيد توزيع لينوكس را در جا و بدون امتحان كردن نصب كنيد، گزينه‌ي CD يا DVD هم انتخاب بدي نخواهد بود. شما مي‌توانيد به راحتي توسط Universal USB Installer يك كول ديسك با قابليت راه اندازي از ايميج ايزوي توزيع مورد نظر خود ايجاد كنيد.
ما در اينجا روشي كه لينوكس بر روي يك سيستم ويندوزي مي‌تواند نصب و شروع به كار كند را توضيح مي‌دهيم. اگر تمايل به استفاده از آن بر روي كروم بوك، رسپبري پاي و دستگاه‌هاي ديگر را داريد، راهنماهاي خاص آن‌ها به كارتان خواهد آمد.
امتحان كنيد
اكنون نوبت راه‌اندازي سيستم لينوكسي شما فرا رسيده است. كامپيوتر خود را شروع مجدد (ري‌استارت) كنيد و ديسك يا حافظه‌ي فلش را به آن متصل نمائيد. اگر اولويت راه‌اندازي را به درستي انتخاب كرده باشيد، سيستم لينوكسي به صورت خودكار راه اندازي مي‌شود. اگر باز به محيط ويندوز رفتيد، لازم است كه تغييراتي در بايوس يا سفت‌افزار UEFI اعمال كنيد و اولويت راه‌اندازي را بر روي ديسك يا حافظه‌ي فلش قرار دهيد.
شايد در سيستم‌هاي جديد كه با ويندوز ۸ به دست كاربر مي‌رسند نياز باشد كه راه اندازي امن (Secure Boot) را قبل از شروع به كار با لينوكس، غيرفعال كنيد. برخي از توزيع‌هاي لينوكسي به‌خصوص توزيع‌هاي بزرگي مانند اوبونتو با راه‌اندازي امن مشكلي ندارند؛ ولي همه اين شانس را ندارند كه از زير تيغ راه‌اندازي امن سالم بيرون بيايند. اين موضوع ارتباطي با امن نبودن لينوكس ندارد. در UEFI صرفاً به توزيع‌هايي كه براي تأييد شدن توسط راه‌انداز امن، حاوي كليد مخصوص هستند اجازه‌ي راه اندازي داده مي‌شود. اين كليد مخصوص توسط توزيع‌هاي بزرگ لينوكسي تهيه مي‌شود؛ ولي همه امكان تهيه آن را ندارند.
به احتمال زياد توزيع انتخاب شده توسط شما اجازه‌ي استفاده به صورت «زنده» را به شما خواهد داد. به اين معني كه شما كل سيستم را از طريق يك ديسك نوري يا كول ديسك راه اندازي مي‌كنيد و نيازي به نصب آن بر روي هارد ديسك كامپيوتر خود نداريد. فقط كافيست كه از ميز كار لينوكسي كه روبروي شما ظاهر مي‌شود استفاده كنيد تا با آن آشنا شويد. در محيط زنده حتي شما مي‌توانيد نرم‌افزار نصب كنيد و اين برنامه تا زماني كه سيستم را شروع مجدد كنيد بر روي كامپيوتر شما باقي خواهد ماند.
fedora live cd start
ديسك زنده فدورا، شبيه به اكثر توزيع‌هاي لينوكسي به شما اجازه انتخاب اجراي سيستم‌عامل از طريق رسانه‌ي با قابليت راه اندازي يا نصب مستقيم آن بر روي هارد ديسك را مي‌دهد.
حتي اگر شما تمايلي به استفاده از لينوكس به عنوان سيستم‌عامل اصلي و هر روزه‌ي خود نداريد، داشتن يك DVD يا كول ديسك زنده مي‌تواند در برخي مواقع بسيار مفيد واقع شود. شما مي‌توانيد آن را وارد هر كامپيوتري كنيد و لينوكس را هر زماني كه خواستيد راه اندازي كنيد. از آن مي‌توانيد براي حل مشكلات ويندوز، بازگرداندن فايل‌هاي يك سيستم خراب شده، اسكن كردن يك سيستم عامل آلوده براي يافتن فايل‌ها و برنامه‌هاي مخرب يا داشتن يك محيط امن براي انجام كارهاي مهم مانند كارهاي بانكي و … استفاده كنيد. به عنوان يك ترفند مي‌توانيد گزينه‌ي «persistence» را زماني كه اوبونتو را بر روي يك كول ديسك مي‌ريزيد فعال كنيد تا فايل‌هاي ذخيره شده و تغييرات ايجاد شده توسط شما بر روي كول ديسك باقي بماند و بعد از شروع مجدد سيستم باز هم در دسترستان باشد. براي خروج از محيط زنده سيستم لينوكسي كافي است كه كامپيوتر را ري‌استارت كرده و DVD يا كول ديسك را خارج نمائيد.
محيط را برانداز كنيد
بسته به توزيع لينوكس و محيط ميز كاري كه انتخاب مي‌كند، فضاي دسكتاپ و برنامه‌هاي نصب شده بر روي سيستم مي‌تواند بسيار متفاوت باشد. با وجود اين، برنامه‌ها نيازهاي معمول يك كاربر را به خوبي مرتفع خواهند كرد. اكثر توزيع‌هاي لينوكس با مرورگر وب فايرفاكس ارائه مي‌شوند؛ ولي به عنوان مثال مرورگر كروم و نسخه‌ي منبع باز آن، كروميوم، با شما تنها چند كليك ساده فاصله خواهد داشت.
ubuntu dash applications
ليست برنامه‌هاي موجود در Dash در اوبونتو
محيط دسكتاپ شما بايستي استاندارهاي لازم را داشته باشد: منوي برنامه‌ها، يك نوار وظيفه يا داك، يك قسمت مربوط به اعلان اتفاقات و يا سيني سيستم. كمي اين طرف آن طرف كليك كرده و محيط دسكتاپ را كاوش كنيد. شما بايستي ابزارهايي براي پيكربندي سيستم در بين برنامه‌ها پيدا كنيد. اين ابزارها براي شما امكان پيكربندي سخت‌افزار و بالا بردن سطح كاربري دسكتاپ به سبكي كه شما مي‌پسنديد را فراهم مي‌كند.
دسكتاپ يونيتي اوبونتو شايد غيرمعمول به نظر بيايد؛ ولي بهتر است بدانيد كه با ويژگي‌هاي به درد بخوري ارائه شده كه شايد هيچ‌گاه به خودي خود پيدايشان نكنيد. در اين بين مي‌توان به HUD اشاره كرد. راهنماي اوبونتو براي كاربران از ويندوز بُريده جزئيات بيشتري را در اختيار شما قرار مي‌دهد. مطمئن شويد كه ميزكارهاي مجازي را فعال كرده‌ايد (اغلب دسكتاپ‌هاي مدرن لينوكسي اين قابليت را به صورت پيش‌فرض غيرفعال كرده‌اند). كاربران ويندوز بالاخره بعد از سال‌ها از اين ويژگي بسيار كاربردي در ويندوز ۱۰ بهره خواهند برد.
linux mint system settings
تنظيمات سيستمي در لينوكس مينت
لينوكس را نصب كنيم، يا نه
اين انتخاب به عهده شماست كه چه موقع و چگونه، كدام توزيع لينوكس را انتخاب كنيد. شما مي‌توانيد آن را بر روي يك ديسك يا كول ديسك بريزيد و هر وقت هوس كرديد به سراغش برويد و بعد از سر و كله زدن به اندازه كافي مي‌توانيد آماده شويد تا آن را بر روي كامپيوتر خود نصب كنيد. شما مي‌توانيد توزيع‌هاي زيادي را به همين روش امتحان كنيد. كول‌ديسك‌ها اين مزيت را دارند كه ديسترو قبلي را حذف كنيد و يك توزيع جديد را براي امتحان روي آن بريزيد.
به يك دليل قابل توجه بهتر است كه گنو/لينوكس را به جاي اجرا از طريق كول ديسك يا DVD بر روي سيستم نصب كنيد و آن اجراي بهتر، راحت‌تر و كاراتر است. بر خلاف محيط زنده لينوكس، تغييرات در تنظيمات، نرم‌افزارهاي نصب شده و فايل‌هاي موجود در يك سيستم عامل نصب شده بر روي هارد باقي خواهند ماند.
زماني كه خودتان را آماده‌ي آبتني در اقيانوس لينوكس ديديد، نصب آن بر روي هارد ديسك را آغاز كنيد. نصب يك توزيع لينوكسي بسيار ساده است. كافي است كه نصابي كه توسط محيط زنده در اختيارتان قرار داده مي‌شود را اجرا كنيد. انتخاب‌هاي متعددي پيش روي شماست. براي مثال شما مي‌توانيد سيستم ويندوز خود را به كلي پاك كنيد (با در نظر گرفتن اين كه اكنون از ويندوز استفاده مي‌كنيد) و جاي آن را به لينوكس بدهيد. اما نصب در حالت به طريق بوت دو گانه و همچنين نصب در كنار ويندوز نيز جزو انتخاب‌هايي است كه نصاب منعطفي مانند نصاب اوبونتو در اختيار شما قرار مي‌دهد. نصاب، اندازه‌ي پارتيشن ويندوز شما را تغيير خواهد داد تا جا براي لينوكس بر روي هارد ديسك باز شود. شما همچنين مي‌توانيد به نصاب بفهمانيد كه تنظيمات را در حالتي قرار دهد كه فلان سيستم عامل به صورت پيش‌فرض راه اندازي شود.
چگونه نرم افزارهاي بيشتري را نصب كنيم؟
opensuse yast2 install software
ابزار مديريت نرم افزاري اوپن سوزه YaST
نصب نرم‌افزار در لينوكس با نصب آن‌ها در ويندوز بسيار متفاوت است. نيازي نيست كه مرورگر وب را باز كنيد و به دنبال برنامه بگرديد. در عوض به دنبال نصاب نرم‌افزارها بر روي سيستم بگرديد. مثلاً در اوبونتو يك مركز نرم افزاري (Ubuntu Software Center) وظيفه‌ي نصب برنامه‌ها را به عهده خواهد گرفت. در لينوكس مينت نامش Software Manger است و در فدورا فقط تحت عنوان Software شناخته مي‌شود.
شما با يك رابط پر زرق و برق طرف نيستيد كه برنامه‌ها را از وب بگيرد. توزيع لينوكسي شما شامل مخازن نرم‌افزاري مخصوص به خود است كه شامل برنامه‌هاي كامپايل شده براي كار بر روي آن مي‌شود. اين برنامه‌ها قبل از آن كه به دست شما برسد آزمايش‌شان را در مخازن مربوطه پس داده‌اند. اگر وصله‌ي امنيتي در كار باشد، توزيع لينوكس شما اين وصله را به صورت امن و استاندارد در اختيار شما قرار خواهد داد.
ubuntu software center
مركز نرم افزاري اوبونتو
در حقيقت اين مركز نرم افزاري بسيار شبيه به اپ‌استور اپل است. اپ‌استوري كه پُر از برنامه‌هاي آزاد و منبع باز است با اين تفاوت كه اين سرويس خيلي پيشتر از اين كه توسط اپل معرفي شود در توزيع‌هاي لينوكسي موجود بود و مورد استفاده روزانه‌ي كاربران قرار مي‌گرفت.
البته برخي از برنامه‌هاي منبع بسته مانند گوگل كروم، استيم، اسكايپ، ماين كرافت و غيره بايستي از طريق جايي غير از مدير بسته توزيع لينوكس شما نصب شوند. شما مي‌توانيد آن‌ها را از طريق وب سايت رسمي برنامه، دانلود كنيد و درست مانند كاري كه در ويندوز انجام مي‌داديد، نصبشان كنيد. فقط مطمئن شويد كه بسته‌اي را دريافت مي‌كنيد كه با مشخصات توزيع شما همخواني دارد. البته شما مي‌توانيد مخازن غيررسمي را به منظور نصب همين برنامه‌ها از طريق مركز نرم افزاري توزيع خود اضافه كنيد.
بر خلاف باور رايج، احتمالاً شما نيازي به نصب دستي راه اندازهاي مربوط به سخت‌افزار نخواهيد داشت. راه اندازهايي كه به منظور بهره‌گيري بهينه از سخت افزار در سيستم عامل، مورد نياز خواهد بود. بيشتر اين راه اندازها به صورت توكار در لينوكس جاسازي شده‌اند. شايد شما به نصب تعداد بسيار اندك و در حد يك يا دو راه انداز منبع بسته نياز خواهيد داشت. راه اندازهاي مربوط به انويديا يا AMD كه براي اجراي سه بعدي عناصر گرافيكي مورد نياز است و تحت عنوان شتاب دهنده گرافيكي خوانده مي‌شوند. شايد هم نياز باشد براي كاركرد درست واي‌فاي يك راه انداز هم براي آن نصب كنيد.
linux mint software manager
مدير نرم افزاري لينوكس مينت
اين راه اندازهاي منبع بسته را اوبونتو و لينوكس مينت در صورت نياز از طريق ابزار مخصوصي به شما پيشنهاد مي‌دهند تا به راحتي آن‌ها را نصب كنيد. برخي توزيع‌هاي لينوكس ممكن است شما را در اين مرحله تنها بگذارند؛ به عنوان مثال فدورا حاضر به تأييد اين راه اندازهاي منبع بسته نيست، ولي نصب آن‌ها امكان‌پذير است.
با وجود تفاوت در نصب نرم‌افزارها، لينوكس براي كساني كه با محيط ميز كار و نحوه كار ويندوز خو گرفته‌اند، آشنا به نظر خواهد رسيد. شما با پنجره‌ها، منوها، مركز مديريت و كنترل و غيره سر و كار خواهيد داشت. بسياري از برنامه‌هاي موجود بر روي لينوكس كه شما استفاده خواهيد كرد برنامه‌هاي محبوبي هستند كه پيشتر بر روي ويندوز استفاده مي‌كرده‌ايد. به عنوان مثال مي‌شود به فايرفاكس، VLC يا ليبرآفيس اشاره كرد.
برچسب: ،